چاپ مرکزی

دربار‌ه شروع چاپسنگی در ایرانیان چاپ تراکت روایات متعددی وجود دارد، اما روایت قوی‌تر این است که چاپسنگی را برای نخستین چاپ تراکت بار میرزا صالح شیرازی در تبریز راه‌اندازی کرد. میرزا صالح که از سوی دولت چاپ تراکت ایران برای فراگیری هنرهای جدید به اروپا رفته بود، در بازگشت چاپ تراکت یک دستگاه چاپسنگی با خود به تبریز آورد که آن را در سال ۱۲۲۵ هجری قمری راه انداخت. چاپخانه سنگی در مدت کوتاهی در تهران، اصفهان و سپس سایر شهرهای ایران تاسیس شد و چاپ تراکت بیش از ۵۰ سال تنها روش چاپدر ایران بود و تا اواخر دور‌ه قاجار، هر چه در ایران چاپ می‌شد، به روش چاپ سنگی بود. البته هشت سال قبل از ورود چاپ سنگی به ایران چاپ سربی چاپ تراکت راه‌اندازی شده بود، ولی به علت هزینه و زحمت زیاد آن، پس چاپ تراکت از ورود چاپسنگی، کنار گذاشته شد ولی بعدها در اواخر دور‌ه چاپ تراکت قاجار دوباره استفاده از حروف سربی رایج گردید.

واژ‌ه چاپو صورت قدیمی‌تر آن «چهاپ» را برگرفته از تراکت واژ‌ه مغولی چاو دانسته‌اند که به معنای «فشردن سطحی بر سطح دیگر» است. چاپدر تراکت لغت به‌معنای نقش، اثر، مُهر و نشان آمده است و در متون مختلف کلمات طبع، باسمه، و تافت به‌عنوان مترادف آن به‌کار رفته است. چاپدر اصطلاح، به عمل، فن، و صنعت تکثیر صورت و نقش‌های دوبعدی مانند حروف، ارقام، تراکت خط‌ها، تصویرها، و … به‌وسیله انداختن اثر این نقش‌ها بر کاغذ، پارچه، یا مواد دیگر، به‌ویژه چاپمواد خواندنی، با تصویر یا بدون تصویر بر روی کاغذ گفته می‌شود، حتماً این بخش پورتال آسمونی را کامل بخوانید. در تعریفی دیگر، تراکت چاپمجموع عملیاتی است که متن خام را به اثر درخور انتشار مانند کتاب، مجله، روزنامه، و جز آن تبدیل کند. چاپ بر روی کاغذ شناخته شده‌ترین کار چاپی است.امروزه با پیشرفت تکنیک‌های چاپ این عمل روی مواد سلولزی، نایلونی، پارچه ای، چرمی، مواد تراکت شیمیای، فلزی، شیشه‌ای با اشکال صاف یا ناهموار، مقعر یا محدب و … صورت می‌گیرد تراکت . چاپخانه نیز در لغت به‌معنای محل چاپکردن و در متون مختلف کلمات مطبعه، دارالطباعه، و باسمه‌خانه به‌عنوان مترادف آن به‌کار رفته است. چاپخانه مؤسسه یا کارگاهی است که از عهد‌ه انجام کارهای تراکت چاپی بر روی کاغذ و سایر اشیا از طریق انواع چاپبرآید و به تعبیری دیگر، تراکت محلی است تراکت که چاپکتاب، نشریات، و مانند آن در آنجا انجام می‌گیرد. امروزه، چاپ به عنوان یک فرآیند انبوه صنعتی در نظر گرفته می شود که تراکت بخش اساسی صنعت نشر و بخش مهمی از فعالیت‌های اداری و حکومتی زا شامل می‌شود.